سوخو پک فا (به روسی: ПАК ФА) یک هواپیمای جنگنده نسل پنجم است که توسط شرکت سوخو در روسیه طراحی و ساخته می‌شود. اولین نمونهٔ آزمایشی این هواپیما که سوخو ت-۵۰ نام دارد، نخستین پرواز خود را در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۰ با موفقیت انجام داد. تولید این جنگنده در همین سال آغاز شده و قرار است از سال ۲۰۱۶ وارد فعالیت رسمی در ارتش روسیه شود.^[۱][۲]

پک‌فا هواپیمایی دوموتوره و تک‌خلبانه با توانایی پرواز ابرپیمایشی و نخستین هواپیمای پنهان‌کار روس‌هاست. سوخو پک‌فا یک جنگنده چندمنظوره است که هم برای ماموریت‌های برتری هوایی و هم برای ماموریت‌های حمله به زمین استفاده خواهد شد. نام پک فا کوتاه شده نام روسی این جنگنده^[۳] و به معنای «هواپیمای تاکتیکی پیشرفتهٔ آینده» است. این هواپیما با نام‌های «سوخو ت-۵۰»، «برنامه-۷۰۱» و «جنگنده-۲۱» نیز شناخته می‌شود.^[۲]

جنگنده پک فا پس از ورود به ارتش روسیه، جایگزین جنگنده‌های میگ-۲۹ و سوخو-۲۷ خواهد شد. مدل صادراتی این هواپیما نیز در دست ساخت است. نخستین مشتری خارجی این هواپیما نیروی هوایی هند است که در فرایند توسعهٔ مدل صادراتی ت-۵۰ با سوخو همکاری می‌کند.^[۲][۴] پیش‌نمونه‌ها و نمونه‌های اولیه تولیدی سوخو پک فا به طور موقت با موتورهای ارتقایافته سوخو-۲۷ ساخته می‌شوند تا طراحی موتور مخصوص این هواپیما که یک طرح کاملاً جدید است به پایان برسد.

این جنگنده همتراز جنگندهٔ آمریکایی اف-۲۲ و جنگندهٔ آمریکایی-بریتانیایی اف-۳۵ است. طراحان سوخو معتقدند که پک فا از نظر توانایی فنی و صرفهٔ اقتصادی بر رقبای غربی خود برتری خواهد یافت و در بازار جهانی محبوبیت زیادی پیدا خواهد کرد.^[۵][۶][۴]

پیشینه[ویرایش]

پیشینهٔ طرح سوخو پک فا به دوران جنگ سرد باز می‌گردد. اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی، شوروی به دنبال ساخت جایگزینی برای هواپیماهایمیگ-۲۹ و سوخو-۲۷ برای عملیات در خط مقدم نیروی هوایی بود. طرح این هواپیمای جنگنده بین شرکت‌های هوافضای شوروی به مناقصه گذارده شد. علی‌رغم تأخیر ناشی از فروپاشی شوروی و مشکلات اقتصادی روسیه در دهه ۹۰، فرایند پژوهش و توسعهٔ این جنگنده ادامه یافت. در سال ۲۰۰۰ طرح سوخو-۴۷ و میگ ۱٫۴۴ از میان طرح‌های پیشنهادی انتخاب شدند، و در سال ۲۰۰۲ شرکت سوخو به عنوان سازنده جنگنده پک فا انتخاب شد. هواپیمای پک فا از فناوری‌های نوین بکار رفته در میگ ۱٫۴۴ و سوخو-۴۷ استفاده می‌کند.

جنگندهٔ پک فا در کلاس هواپیماهای جنگندهٔ سنگین (۳۲–۳۷ تُن) قرار دارد. روسیه برنامه دیگری را برای ساخت جنگنده نسل پنجم کلاس سبک نیز پیش می‌برد که جانشینی برای هواپیمای میگ-۳۵ خواهد بود.^[۲]

سوخو ت-۵۰[ویرایش]

 

دومین نمونه آزمایشی ت-۵۰ در نمایشگاه هوافضایی ماکس-۲۰۱۱

نمونه آزمایشی سوخو پک فا با نام سوخو ت-۵۰ (T-۵۰) شناخته می‌شود.^[۵] جنگندهٔ ت-۵۰ در روز ۲۹ ژانویه ۲۰۱۰ (۹ بهمن ۱۳۸۸) در ناحیهٔ شرق دور روسیه آزمایش شد و پس از ۴۷ دقیقه پرواز موفقیت آمیز در فرودگاه کارخانه سازنده در کامسامولسک بر آمور فرود آمد.^[۶]

مدل‌های صادراتی[ویرایش]

علاوه بر تأمین هواپیماهای مورد نیاز نیروهای مسلح روسیه، شرکت هواپیمایی متحد نمونه‌های صادراتی جنگندهٔ پک فا را نیز تولید خواهد کرد. شرکت هواپیمایی متحد و شرکت هوانوردی هندوستان در ۱۸ اکتبر ۲۰۰۷ توافقنامه‌ای برای تولید مشترک هواپیمای جنگنده نسل پنجم با قابلیت مانور بسیار بالا، بُرد پروازی زیاد و توانایی پرواز طولانی امضا کردند.^[۴] بر اساس این توافقنامه، شرکت هوانوردی هندوستان بر اساس نیازهای ویژه نیروهای مسلح هند با شرکت سوخو در توسعه و ساخت این جنگنده مشارکت می‌کند. یکی از مهمترین تفاوتهای مدل‌های هندی این جنگنده، دو سرنشینه بودن نمونه‌های عملیاتی آن است. نیروهی هوایی هند از سال ۲۰۱۵ استفاده از این جنگنده نسل پنجمی را آغاز خواهد کرد.^[۶]

الکترونیک پروازی

در زمینه الکترونیک پروازی، برنامه پکفا در بسیاری موارد از طرح سوخو-۳۵ الهام گرفته است. به عنوان مثال، قلب تجهیزات الکترونیک پروازی ت-۵۰ را یک رادار با آرایه کاوش فعال الکترونیک (AESA) چند حالته موسوم به N-۰۵۰ تشکیل می‌دهد که در حقیقت گونه‌ای برگرفته از رادار N-۰۳۵ جنگنده سوخو-۳۵ است که برای نخستین بار در نمایشگاه هوایی ماکس-۲۰۰۷ روسیه به نمایش درآمد. این رادارِ کنترل آتش پس از رادار ژوک در هواپیمای میگ-۳۵ دومین رادار کنترل آتشی است که در روسیه طراحی شده، و ترکیبی است از رادار باند X و گیرنده‌های کمکی باند L نصب شده روی لبه بال‌ها، با بیش از ۱۵۰۰ واحد فرستنده–گیرنده و آنتنی به قطر یک متر.

برد مفید رادار پکفا برای اهدافی با ابعاد یک متر تا حدود ۴۰۰ کیلومتر عنوان شده است. هواپیمای آزمایشی ت-۵۰ همچنین به یک جستجوگرو فروسرخ (IRST) برگرفته از سامانه OLS-35M جنگندهسوخو-۳۵ نیز مجهز است که به سبک بیشتر جنگنده‌های روسی، مقابل شیشه جلوی کابین نصب شده است. نمایشگرهای کابین پکفا را دو نمایشگر کریستال مایع به ابعاد ۲۲٫۹ ×۳۰ سانتیمتر به همراه یک نمایشگر " هدآپ " IKSH-1M و ۳ نمایشگر کوچک در اطراف کابین تشکیل می‌دهند.

هسته مرکزی جنگنده نیز از ریزپردازندهٔ دو هسته‌ای بر اساس پردازنده‌های ۵۰۰ مگاهرتز آلبروس اس ساخت شرکت MSTS با توان پردازش ۴۰ میلیارد داده در ثانیه تشکیل می‌دهد. در ضمن کامپیوتر مأموریت و سامانه ناوبری نهایی هواپیما را نیز احتمالاً شرکت‌های هندی طراحی خواهند کرد.

ویژگی‌ها

 

جنگنده سوخو ت-۵۰ از زوایای گوناگون

ویژگی‌های دقیق جنگنده سوخو پک فا هنوز کاملاً روشن نیست و برخی از مشخصات آن در حال حاضر از اسرار نظامی محسوب می‌گردد.^[۷] اما پرواز در تمامی ساعات شبانه‌روز، پرواز طولانی با سرعت مافوق صوت، آلودگی صدایی پایین، رادارگریزی، بهره‌گیری از مواد ترکیبی جدید، امکان چندین بار سوختگیری هوایی در طی یک پرواز، استفاده از موشک‌های نسل آیندهٔ هوا به هوا، هوا به زمین و هوا به دریا، استفاده از رادار پیشرفته، امکان فرار از تله‌های اپتیکی و فروسرخ، بهره‌گیری از هوش مصنوعی در پرواز و حمله و سامانه‌های دفاعی خودکار نمونه‌هایی از امکانات این جنگنده هستند.^[۸][۲] این هواپیما مجهز به دو سکان عمودی است و برخلاف جنگنده‌های متعارف، تمامی بدنهٔ دم قابل حرکت است.^[۲]

نمونه آزمایشی جنگنده سوخو ت-۵۰ به یک جفت موتور جت ۱۱۷-اس مجهز است که هرکدام نیروی پیشرانه‌ای برابر ۱۴٫۵ تُن-نیرو تولید می‌کند. این موتورها نمونه پیشرفته‌تر موتورهای بکار رفته در میگ ۱٫۴۴ هستند. نمونه نهایی هواپیمای پک فا به موتورهای جدیدتری با پیشرانه ۱۷٫۵ تُن-نیرو مجهز خواهد شد.

ویژگی‌های عمومی این جنگنده عبارتند از:

منبع اطلاعات ^[۹][۱۰]

مشخصات عمومی

• خدمه: ۱
• طول: ۲۲ متر (۷۲ پا)
• پهنای بال: ۱۴٫۲ متر (۴۶٫۵ پا)
• ارتفاع: ۶/۰۵ متر (۱۹/۸ پا)
• بال: مساحت ۷۸/۸ متر^۲ (۸۴۸/۱ پا)
• وزن خالی: ۱۸۵۰۰ کیلوگرم (۴۰۷۸۵ پاند)
• وزن بارگیری: ۲۶۰۰۰ کیلوگرم (۵۷۳۲۰ پاند)
• بار مفید: ۷۵۰۰ کیلوگرم (بارجنگی) (۱۶۵۳۴ پاند)
• بیشینه وزن برخاست: ۳۷۰۰۰ کیلوگرم (۸۱۵۷۰ پاند)
• پیشرانه: ۲× موتور جدید نامگذاری‌نشده تولید ان‌پی‌او ساتورن و FNPTS MMPP سالیوت هر یک ۱۷۵ کیلونیوتن^[۱۱][۱۲]
• بیشینه وزن سوخت: ۱۰۳۰۰ کیلوگرم ۲۲۷۱۱ پاند^[۹]

عملکرد

• سرعت بیشینه: ۲۶۰۰ کیلومتر بر ساعت (۲/۴۵ ماخ) (در ارتفاع ۱۷۰۰۰ متری) (۱۶۱۵ مایل بر ساعت (در ارتفاع ۴۵۰۰۰ پایی))
• سرعت پیمایش: ۱۳۰۰–۱۸۰۰ کیلومتر بر ساعت (۸۰۸–۱۱۱۸ مایل بر ساعت)
• برد: ۴۰۰۰ تا ۵۵۰۰ کیلومتر (۲۵۰۰–۳۱۰۰ مایل)
• سقف پروازی: ۲۰۰۰۰ متر (۶۵۶۱۶ پا)
• نرخ اوج‌گیری: ۳۵۰ متر بر ثانیه (۱۱۸۴ پا بر دقیقه)
• بارگیری بال: ۳۳۰–۴۷۰ کیلو بر متر ^۲ (۶۷–۹۶ پاند بر فیت^۲)
• نسبت نیرو به وزن: ۱/۴
• بیشینه بار جی: +۱۰/۰ - +۱۱/۰ جی^[۹]

جنگ‌افزار

• توپها: ۱×۳۰ میلی‌متری گ ش-۳۰-۱
• جایگاه‌ها: ۱۰×داخلی، ۶×خارجی برای
  آر-۷۴ام و آر-۷۷ام موشکهای

تجهیزات پروازی
N050()BRLS AFAR/AESA

جستارهای وابسته